Zoals wel vaker gebeurt, kwam er vorig jaar een specifieke vraag op mijn pad, die ik in overweging nam en waaraan ik besloot mee te werken. Het doel was om de problematiek anorexia nervosa bij een breder publiek bekend te maken, om inzicht te geven in de mentale strijd door een persoonlijke getuigenis, en die ervaringen te kaderen met bijdragen van enkele experts. Een doel dat duidelijk past binnen één van de drie pijlers van ANBN: mensen informeren.

Ik werd geïnterviewd en had een fijn contact met de betrokkenen. Ik las de tekst over mijn bijdrage na, die intussen werd gepubliceerd in het boek. Daarnaast kwam de documentaire uit op Canvas. Wat mijn bijdragen betreft, ben ik tevreden over hoe die werden weergegeven. Ik sta achter wat ik zelf heb gezegd.

Wat ik echter op voorhand niet wist, was dat er in de documentaire en het boek ook triggerende getallen en beelden zouden worden gebruikt. Dat Canvas geen disclaimer toonde, geen verwijzing naar hulplijnen vermeldde of zorgde voor een kadering met debat, vind ik echt een gemiste kans en eigenlijk gewoon ‘not done’. Er werden niet voor niets aanbevelingen voor media ontwikkeld (waar we vanuit ANBN ook aan meewerkten). Bij suïcide is er telkens een boodschap met vermelding van zelfmoordlijn en Tele-onthaal, waarom kan dat niet wanneer het gaat om de thematiek van eetstoornissen?

In de reacties de voorbije maanden hoorden we diverse geluiden. Zo waren er vb. naasten die aangaven dat ze meer inzicht kregen of de strijd van hun kind en partner erg herkenden. Of andere mensen die toch net wat beter begonnen te begrijpen hoe groot de mentale strijd is die mensen met een eetstoornis ervaren. Nog andere mensen durfden daardoor juist voor het eerst spreken of hulp zoeken, omdat ze zich zo herkenden. Positieve gevolgen.

Daarnaast waren er de andere reacties.
Mensen voelden zich getriggerd.
Mensen werden angstig (‘staat dit ons ook te wachten?’).
Mensen voelden zich niet erkend (‘Het gaat weeral over het typische beeld van anorexia, wat met de 90% mensen met een eetstoornis die niet aan dat plaatje voldoen?’ Of: ‘Waarom loopt die zo te koop met haar magere lichaam, ik doe er juist alles aan om mijn lijf te verstoppen?’)
Mensen voelden zich bezwaard om open te spreken, omdat ze opmerkingen hoorden in hun omgeving die weinig respectvol klonken (‘hoe ziek moet je zijn om jezelf zo uit te hongeren?’).

‘Ah, maar als zij zo weinig mag wegen, waarom mag ik dat dan niet?’
‘Amai, zij heeft pas karakter! Wat een loser ben ik, ik weeg zeker XX kg meer!’
‘Zij moet toch ook niet in opname, waarom moet ik dat dan wél?’
‘Ik heb geen anorexia. Ik zie er nog lang niet zo ziek uit!’
‘Ik heb geen recht op hulp, want bij mij ziet niemand iets.’

Wat vertrok vanuit een positieve intentie, had daarmee ook onbedoeld negatieve gevolgen.

Ik wil duidelijk maken dat ik op voorhand niet wist wat voor beelden er getoond zouden worden. Het vermelden van gewichten en het in ondergoed tonen van iemand met een eetstoornis, kan ik als voorzitter van ANBN, als psycholoog en als persoon met ervaringskennis niet ondersteunen. Zeker niet als de broodnodige ‘nazorg’ of verwijzing naar hulpbronnen ontbreekt. 

We weten dat mensen in pro-eetstoornis-milieus dit soort beelden misbruiken om zichzelf en anderen te triggeren. Dit doen ze om zichzelf te stimuleren om vast te houden aan een ziekmakend eet-, gedrags-, gedachten- en leefpatroon. Hoe minder van dit soort beelden we verspreiden, hoe minder ‘voeding’ we geven aan de eetstoornis…

Daarnaast wil ik ook benadrukken dat rigoureus een eetpatroon navolgen van iemand die zelf nog volop in herstel is, echt geen goede zaak is. Een gezond, evenwichtig eetpatroon bestaat uit volwaardig voedsel. Hoewel je tijdens je herstelproces op zoek moet gaan naar wat voor jou haalbaar is, wil ik aanraden om jezelf ook in vraag te blijven stellen: ontwikkel ik hiermee niet gewoon een nieuwe ‘eetstoornisregel’? Helpt dit mijn eetstoornis, of helpt dit mijn herstel?

Heb je een eetstoornis? Of herken je jezelf in het veelvuldig wikken en wegen van welk voedsel je wel of niet mag eten? Merk je dat eten en gewicht de hele tijd door je hoofd spelen? Dat je zelfwaardering er teveel door bepaald wordt? Of is (niet-)eten of compenseren een manier geworden om met lastige gevoelens, gedachten of situaties om te gaan? Zoek dan hulp.

Het getal op de weegschaal bepaalt niet de ernst van je problemen. De mate waarin je leven erdoor bepaald wordt wél.
Spreek erover met je huisarts of iemand die je vertrouwt. Ga op zoek naar een diëtist of psycholoog. Ga niet zomaar naar eender wie, maar neem contact op met onze collega’s bij Eetexpert. Zij helpen je zoeken naar iemand in jouw regio die kennis van zaken heeft.

En misschien ook nog dit: er zijn wel degelijk lotgenotengroepen die elkaar ondersteunen in de weg naar herstel. Misschien kwam je in je online zoektocht de vereniging ANBN nog niet tegen. Maar wil je zeker zijn dat je vrijwilligers ontmoet die ervaring hebben met eetstoornissen en herstel-minded zijn, neem dan contact op met hen.