Verschillende voedings- en eetstoornissen worden beschreven in het Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (2014). Voor sommige mensen is dit handboek beter gekend onder de afkorting DSM. Intussen zijn we aan de vijfde editie toegekomen.
Wist je trouwens dat de Nederlandse benaming eigenlijk veel correcter is dan de Engelstalige (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)? Met de term ‘classificatie’ wordt veel eerlijker benoemd waar het handboek voor is bedoeld: het classificeren van stoornissen en hun bijhorende symptomen. Classificeren wil niet meer zeggen dan: in groepen verdelen. En dat is iets wat wij allemaal doen, de hele dag door. Een voorwerp dat bestaat uit een rond plateau met eronder vier stokken? Dat noemen we een stoel. Als het maar drie stokken heeft, noemen we het al eerder een kruk. Dat is dus classificeren. Een probleem waar je ernstig onder lijdt en dat je functioneren belemmert, en waarbij je minstens één keer per week een eetbui hebt gedurende drie maanden, én waarbij je last hebt van een overmatige preoccupatie met je lichaamsgewicht en -vorm, én waarbij je ook nog eens compenseert? Dat noemen we dan boulimia nervosa. Het is een classificatie van gedragingen of patronen die we kunnen observeren of die we kunnen bevragen bij mensen die er last van hebben.

In dat Handboek lezen we in het hoofdstuk over voedings- en eetstoornissen ook meer over de Vermijdende of Restrictieve Voedselinnamestoornis. In het Engels: Avoidant and Restrictive Food Intake Disorder, of ook wel afgekort tot ARFID.

Deze eetstoornis komt voornamelijk voor bij jongere kinderen, maar behandelaars herkennen het hoe langer hoe meer ook bij adolescenten en volwassenen. Toen ik een aantal jaren geleden in Praag op de International Conference on Eating Disorders (2017) aanwezig was, hoorde ik er zelf voor het eerst wat meer over. In een boeiende workshop met o.a. dr. Bryant-Waugh en dr. Cooke van het Feeding Disorders Team aan het University College Londen leerde ik er meer kennen over deze nieuwe diagnose.

Het grootste verschil tussen ARFID en eetstoornissen als anorexia en boulimia nervosa is wel dat mensen met deze eetstoornis geen angst hebben om in gewicht aan te komen. Hun problemen met voeding hebben met andere angsten of moeilijkheden te maken. Verder vinden onderzoekers dat er procentueel iets meer jongens zijn met ARFID (ongeveer 30%) dan met Anorexia nervosa (ongeveer 10%)..

Doorgaans worden drie groepen onderscheiden bij personen met ARFID:

1. ARFID met voornamelijk angst voor bepaalde gevolgen, zoals angst om te stikken of te braken of angst voor gastro-intestinale problemen (zij ervaren vb. dat het eten van bepaald voedsel tot buikpijn leidt);
2. ARFID met inadequate of restrictieve voedselinname, vanuit een gebrek aan interesse in voeding (zij ontwikkelen snel tekorten door eenzijdige voedselinname);
3. ARFID vanuit sensorische overgevoeligheid (zij houden niet van voeding met bepaalde structuren)

Wanneer kinderen met ARFID opgenomen worden, is dat doorgaans omdat er lichamelijke tekorten optreden door eenzijdige voeding, of omdat het lichaamsgewicht zo gedaald is wanneer kinderen lange tijd niets of veel te weinig eten (vb. uit angst om te braken).

De behandeling van ARFID is echt wel anders dan bij bv. Anorexia nervosa, juist omdat de mentale preoccupatie met lichaamsgewicht en lichaamsvorm afwezig is. Ook hier is een multidisciplinair team nodig, met aandacht voor gedragsverandering (vb. mensen aanleren om voeding met verschillende structuren uit te proberen: krakend, brokjes, slijmerig,…) en ook voor exposure therapie (vb. om mensen te helpen met hun angst om te braken of te stikken).

In februari 2021 verscheen een boeiend boek over deze problematiek: Over leven met ARFID. Auteur Rita Maris verzamelde daarvoor bijdragen van vele professionals en ervaringsdeskundigen over het leven met en behandelen van selectieve voedselweigering. Het boek kan alvast online besteld worden.

Intussen verschenen ook nog:
ARFID te lijf!
Thijs lust geen ijs
Thijs en Trees leren eten (binnenkort beschikbaar!)

Meer lezen?
Meer informatie vind je bij de collega’s van Eetexpert

Dit artikel is een herwerkte versie van de bijdrage in Lichtpunt 3 (december 2020), het driemaandelijks digitaal tijdschrift van ANBN vzw. Ook interesse? Word lid van ANBN voor 10€ en ontvang het tijdschrift in je mailbox!